- ιξώδες
- Η αντίσταση που προβάλλεται στη σχετική κίνηση των διαφόρων στρωμάτων ενός ρευστού ως προς κάποια άλλα. Ονομάζεται και εσωτερική τριβή ενός ρευστού. Προκειμένου να αποδειχθεί η ύπαρξη του ι. και οι διαφορετικές τιμές του σε διάφορα ρευστά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία σφαίρα κρεμασμένη από μία κλωστή, έτσι ώστε να μπορεί να εκτελεί περιστροφική ταλάντωση γύρω από τον άξονα που διέρχεται από την κλωστή, όταν αυτή στρίβεται. Στον αέρα οι ταλαντώσεις εξασθενούν αργά, στο νερό πιο γρήγορα και, αν η σφαίρα βυθιστεί σε γλυκερίνη, οι ταλαντώσεις σταματούν σε λιγότερο χρόνο. Αυτό υποδεικνύει ότι το ι. των αερίων είναι μικρό και των ρευστών μεγαλύτερο (ιδιαίτερα το ι. της γλυκερίνης είναι μεγαλύτερο από το ι. του νερού). Στα υγρά το ι. ελαττώνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας, ενώ στα αέρια αυξάνεται. Το ι. είναι πολύ υψηλό για τα πλαστικά σώματα (βούτυρο, πίσσα κλπ.). Ο συντελεστής ι., ή εσωτερικής τριβής η, είναι μία σταθερά, η οποία εμφανίζεται στον τύπο που δίνει τη δύναμη τριβής F, η οποία ασκείται σε μία επιφάνεια έκτασης S, η οποία κινείται πάνω σε ένα στρώμα ρευστού πάχους σταθερού h με ταχύτητα v ως προς τον πυθμένα του δοχείου  Αυτή η δύναμη είναι αντίθετη προς την κίνηση της εξεταζόμενης επιφάνειας S και σε αυτήν πρέπει να εφαρμοστεί μία δύναμη ίση και αντίθετη –F, ώστε η επιφάνεια να συνεχίσει να κινείται με ταχύτητα v σταθερή. Ο συντελεστής ι. στο σύστημα SI μετριέται σε  ενώ στο CGS εκφράζεται σε πουάζ (1 πουάζ= ). Το ι. ενός ρευστού, αν συγκριθεί προς το ι. ενός άλλου ρευστού, που θεωρείται πρότυπο, ονομάζεται σχετικό ι. και συμβολίζεται με ρ. Αν λάβουμε ως μονάδα το ι. του νερού σε 20°C, το ι. της ακετόνης προκύπτει 0,33, του υδραργύρου 1,5 και του ελαίου της βαζελίνης 780. H μελέτη του ι. των υγρών έχει ιδιαίτερη σημασία στις έρευνες των λιπαντικών ελαίων. Στην ιατρική μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη του ι. του αίματος. Το ι. μετριέται με ιξωδόμετρα, από τα οποία τη μεγαλύτερη πρακτική χρήση έχει το ιξωδόμετρο του Ένγκλερ. ι. αερίου. Στην κινητική θεωρία των αερίων o συντελεστής του δυναμικού ι. η ενός αερίου δίνεται από τον τύπο:  Επειδή το γινόμενο (ρ L) είναι ανεξάρτητο από την πίεση και η μέση ταχύτητα <υ> είναι σχεδόν ανάλογη της τετραγωνικής ρίζας της θερμοκρασίας, στην κινητική θεωρία το δυναμικό ι. ενός αερίου πρέπει να είναι ανεξάρτητο από την πίεση (νόμος του Μάξονες) και να αυξάνεται σχεδόν ανάλογα με την τετραγωνική ρίζα της θερμοκρασίας. Παρ’ όλα αυτά, σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες ο νόμος αυτός παύει να ισχύει και το ι. είναι ανάλογο προς την πίεση, γεγονός που χρησιμοποιείται στην κατασκευή μανόμετρων χαμηλών πιέσεων.
Dictionary of Greek. 2013.